Επαναπροσδιορίζοντας το Κράτος Πρόνοιας της Ευρώπης: Προτεραιότητα στην Ψυχική Υγεία για τη Συλλογική Ευημερία

Το κράτος πρόνοιας της Ευρώπης βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις που απαιτούν επείγουσα προσοχή. Για να οικοδομήσουμε ένα μέλλον που να υποστηρίζει πραγματικά όλους τους πολίτες, η ψυχική υγεία πρέπει να τεθεί σε προτεραιότητα ως θεμελιώδες συστατικό της κοινωνικής ευημερίας.

Σε όλη την Ευρώπη, το κράτος πρόνοιας αντιμετωπίζει μια αργή διάβρωση. Οι πολιτικές συζητήσεις επικεντρώνονται στους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς, τη μετανάστευση και τις περικοπές των δημόσιων δαπανών, ενώ οι καθημερινές πραγματικότητες της ζωής - η επισφαλής στέγαση, η επαγγελματική εξουθένωση, η μοναξιά και η ψυχική δυσφορία - παραμένουν στο περιθώριο. Αλλά τώρα περισσότερο από ποτέ, πρέπει να ανακτήσουμε και να υπερασπιστούμε ένα κράτος πρόνοιας που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των κοινωνιών μας. Και αυτό σημαίνει ότι θα θέσουμε την ψυχική υγεία στο επίκεντρο.

Το κράτος πρόνοιας δεν είναι ένα λείψανο του παρελθόντος. Είναι ένα από τα πιο ισχυρά επιτεύγματα της Ευρώπης. Αλλά για να παραμείνει επίκαιρο και δίκαιο, πρέπει να εξελιχθεί — και αυτό περιλαμβάνει την αναγνώριση ότι η ψυχική υγεία είναι εξίσου ζωτικής σημασίας με τη σωματική υγεία, την εκπαίδευση ή την ασφάλεια εισοδήματος.

Ένα Κράτος Πρόνοιας που Φροντίζει για το Όλο το Άτομο

Παραδοσιακά, το κράτος πρόνοιας έχει επικεντρωθεί σε πυλώνες όπως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, οι συντάξεις και η απασχόληση. Αλλά στον 21ο αιώνα, γνωρίζουμε ότι η ευημερία δεν μπορεί να περιοριστεί σε οικονομικούς δείκτες ή νοσοκομειακές κλίνες. Οι ψυχικές παθήσεις - από το άγχος και την κατάθλιψη έως το τραύμα και την επαγγελματική εξουθένωση - συγκαταλέγονται πλέον στις κύριες αιτίες αναπηρίας και αποκλεισμού σε όλη την Ευρώπη (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, 2022).

Χωρίς πρόσβαση σε φροντίδα ψυχικής υγείας, οι άνθρωποι αγωνίζονται να παραμείνουν στο σχολείο, να διατηρήσουν την εργασία τους, να φροντίσουν τους άλλους ή να συμμετάσχουν στην κοινωνία. Η ψυχική υγεία δεν είναι «προσωπικό ζήτημα» — είναι μια συλλογική ανησυχία, που διαμορφώνεται από τη φτώχεια, τις διακρίσεις, την ανασφάλεια στέγασης, το μεταναστευτικό καθεστώς και την κοινωνική απομόνωση (ΟΟΣΑ, 2019).

Ένα κράτος πρόνοιας που δεν περιλαμβάνει καθολική, προσβάσιμη και πολιτισμικά επαρκή υποστήριξη ψυχικής υγείας είναι ελλιπές — και τελικά μη βιώσιμο (Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία, 2020).

Γιατί τα ισχυρά κράτη πρόνοιας με την ψυχική υγεία στον πυρήνα λειτουργούν καλύτερα

1. Η πρόληψη είναι πιο έξυπνη από τη διαχείριση κρίσεων
Όταν οι άνθρωποι μπορούν να έχουν έγκαιρη πρόσβαση σε υποστήριξη ψυχικής υγείας — είτε μέσω δημόσιων υπηρεσιών, κοινοτικών κέντρων είτε σχολείων — οι κοινωνίες εξοικονομούν τεράστια κόστη αργότερα: νοσηλείες, μακροχρόνια ανεργία, αστεγία, φυλάκιση (Επιτροπή Lancet για την Παγκόσμια Ψυχική Υγεία, 2018). Η πρόληψη δεν είναι μόνο πιο ανθρώπινη — είναι και πιο αποτελεσματική.

2. Η ψυχική υγεία και η ανισότητα είναι βαθιά συνδεδεμένες
Η ανισότητα τροφοδοτεί προβλήματα ψυχικής υγείας — και τα προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν αντιμετωπίζονται εδραιώνουν την ανισότητα. Ένα κράτος πρόνοιας που λειτουργεί σωστά δεν παρέχει μόνο θεραπεία. Αντιμετωπίζει τις διαρθρωτικές αιτίες της δυσφορίας: τη φτώχεια, τον ρατσισμό, τη βία λόγω φύλου, την αστάθεια στη στέγαση και τον αποκλεισμό (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κοινωνικής Πολιτικής, 2021). Επενδύοντας στην ψυχική υγεία, επενδύουμε στην κοινωνική συνοχή, την ισότητα και τη δημοκρατική συμμετοχή (ΟΟΣΑ, 2020).

3. Η ψυχική υγεία είναι απαραίτητη για την ανθεκτικότητα
Τα ισχυρά κράτη πρόνοιας βοηθούν τους ανθρώπους να ανακάμψουν από τις αποτυχίες — απώλεια εργασίας, μετανάστευση, ασθένεια ή προσωπικό τραύμα. Αλλά αυτό λειτουργεί μόνο εάν αντιμετωπίζουμε την ψυχική υγεία ως προτεραιότητα. Η διασφάλιση της συναισθηματικής ευεξίας είναι αυτή που επιτρέπει στους ανθρώπους να προσαρμόζονται, να συνδέονται και να συμμετέχουν πλήρως στις κοινότητές τους και στις οικονομίες τους (Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Συστημάτων Υγείας, 2021).

Τι είδους κράτος πρόνοιας θέλουμε;

Αυτό δεν είναι ένα κάλεσμα για νοσταλγία. Είναι ένα κάλεσμα να επαναπροσδιορίσουμε το κράτος πρόνοιας ώστε να αντικατοπτρίζει τις σημερινές πραγματικότητες και τις ανάγκες του αύριο. Πρέπει:

• Αναγνωρίστε την ψυχική υγεία ως καθολικό δικαίωμα και όχι ως ιδιωτική πολυτέλεια
• Διασφάλιση προσβάσιμης δημόσιας φροντίδας ψυχικής υγείας για όλους, συμπεριλαμβανομένων των υποεξυπηρετούμενων κοινοτήτων και των κοινοτήτων που βρίσκονται σε κίνδυνο
• Ενσωμάτωση της ψυχοκοινωνικής ευεξίας στα συστήματα εκπαίδευσης, στέγασης, απασχόλησης και υγειονομικής περίθαλψης
• Επενδύστε σε υπηρεσίες και πρόληψη σε επίπεδο κοινότητας, όχι μόνο σε αντιμετώπιση κρίσεων
• Ακούστε όσους έχουν βιώσει την εμπειρία και δημιουργήστε συμπεριληπτικά, πολιτισμικά ασφαλή συστήματα φροντίδας

Μια κοινωνία που αγνοεί την ψυχική υγεία είναι μια κοινωνία που κατακερματίζεται. Ένα κράτος πρόνοιας που την αγκαλιάζει γίνεται ένας χώρος επιδιόρθωσης, σύνδεσης και δυνατοτήτων.

Το Κράτος Πρόνοιας Είναι Μια Υπόσχεση — Ας το Ανανεώσουμε

Ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας δεν αντιμετωπίζει μόνο τα συμπτώματα. Ρωτάει τι είδους ζωή είναι εφικτή για όλους μας — και ποιος είναι ο ρόλος που θα πρέπει να διαδραματίσουν οι δημόσιοι θεσμοί στο να κάνουν αυτή τη ζωή πιο ασφαλή, δίκαιη και βιώσιμη.

Η ψυχική υγεία δεν αποτελεί ξεχωριστή ατζέντα. Είναι το νήμα που διαπερνά κάθε κομμάτι μιας υγιούς κοινωνίας. Αν θέλουμε ένα κράτος πρόνοιας που λειτουργεί, χρειαζόμαστε ένα που νοιάζεται — βαθιά, δομικά και χωρίς εξαιρέσεις.

Επειδή η αληθινή ευημερία δεν είναι ποτέ ατομική. Είναι συλλογική — και αξίζει να προστατεύεται.